Cortello dos Lobos
O Cortello dos Lobos é un conxunto etnológico único, deseñado como trampa para a captura de lobos vivos. Atópase en Lubián, unha localidade do municipio homónimo na provincia de Zamora, dentro da comunidade autónoma de Castela e León, España. Este tipo de estrutura é unha manifestación da arquitectura popular do noroeste español e ten unha gran importancia cultural e histórica.
Localización e Contexto #
Lubián, situada na Alta Sanabria, é coñecida pola súa rica tradición na caza de lobos, un rasgo compartido con moitas localidades da comarca de Sanabria. A rexión, caracterizada polo seu accidentado terreo e clima rigoroso, foi un hábitat ideal para o lobo ibérico, o que levou aos habitantes locais a desenvolver diversas técnicas para controlar a poboación deste depredador.
Características do Cortello dos Lobos #
O Cortello dos Lobos é unha construción circular cun diámetro de aproximadamente trinta metros. A súa estrutura está formada por muros de pedra ensamblados sen argamasa, alcanzando unha altura de ata tres metros. A cara interna dos muros está recuberta con laxe de pedra, que dificultan a fuxida do lobo unha vez que saltou ao interior.
Esta trampa está estratéxicamente ubicada a media montaña, aproveitando a inclinación do terreo. O lado exterior do muro, orientado monte arriba, atópase a nivel do solo, facilitando así a entrada do lobo en busca do cebo. No centro do recinto, colocábase xeralmente unha cabra ou ovella como cebo, atada a un mogote de pedra.
Funcionamento do Cortello #
O funcionamento do Cortello dos Lobos era relativamente simple pero enxeñoso. Durante os meses de inverno, cando os lobos buscaban alimento en zonas máis baixas, as familias de Lubián turnábanse para colocar un cebo vivo no curro. O balido do animal atraía ao lobo, que ao saltar ao recinto quedaba atrapado, xa que as paredes internas impedíanlle escapar.
Ao ser descuberto un lobo dentro do cortello, os veciños eran convocados co repique das campás da igrexa. Os máis novos, coñecidos como mozos, encargábanse de inmobilizar ao lobo cunha espadalleira, unha ferramenta agrícola de madeira. Unha vez capturado, o lobo era levado ao pobo, onde a súa presenza adoitaba ser anunciada e celebrada como un trofeo.
Significado Cultural e Actualidade #
O Cortello dos Lobos é máis que unha trampa; é un símbolo da loita entre o home e a natureza en Sanabria. Aínda que o seu uso abandonouse a mediados do século XX, o cortello foi restaurado e agora consérvase como un testemuño do patrimonio cultural da rexión. Anualmente, celébrase o “Día do Cortello”, unha festa comunitaria que inclúe unha cea popular e actividades culturais, mantendo viva a memoria destas prácticas tradicionais.
Na actualidade, tanto o Cortello dos Lobos de Lubián como o Curro dos Lobos de Barjacoba foron propostos para ser declarados Ben de Interese Cultural, debido ao seu valor etnográfico e cultural.
Contexto Histórico e Arqueolóxico #
O uso do cortello e outras trampas para lobos como o chorco e a neveira, é parte dunha tradición máis ampla no norte de España, onde estes métodos empregáronse durante séculos para controlar a poboación de lobos. En Sanabria, esta práctica está intrinsecamente ligada á vida rural e a subsistencia das comunidades locais, que dependían da gandería.
Visitar o Cortello dos Lobos #
Para quen desexen visitar o Cortello dos Lobos, pódese acceder ao sitio facilmente desde Lubián. Desde a A-52, tómase a saída cara a Lubián e séguese a estrada en dirección a Castrelos. Despois de aproximadamente dous quilómetros, hai un lugar sinalizado onde se pode deixar o vehículo e camiñar uns 200 metros por un sendeiro descendente que leva ao cortello, ubicado no fondo do val.
O sitio non só ofrece unha visión da historia local, senón tamén impresionantes vistas da paisaxe montañosa de Sanabria, co río Tuela fluíndo preto. A combinación de patrimonio cultural e natural fai deste lugar un destino fascinante para os amantes da historia e a natureza.